Sanırım Şımarık Bir Çocuk Yetiştiriyorum! Ne yapmalıyım?
Sıklıkla farklı psikiyatrik rahatsızlıklar ile karışabilen çocuklarda şımarıklık konusunda Çocuk ve Genç Psikoloğu Serpil İLHAN’ ın hazırladığı makalede çocuklarda şımarıklığın tanımının ne olduğunu, çocuklarda şımarıklığın ne anlama geldiği, çocuklarda şımarıklık konusunda anne ve babaların neler yapması gerektiğini, çocuklarda şımarıklığın uzun dönemde hangi etkilere neden olabileceğini bulabilirsiniz.
Çocuk yetiştirmek gerçekten zorlu ve karmaşık bir süreçtir. Bazı ebeveynler çocuklarının çok şımarık olduğundan yakınır. Bazı anne babalar öğretmen gibi davranarak çocuklarını disiplin içinde büyütmeyi tercih ederken, bazıları da arkadaşça bir ilişkiyi seçer. Ama her iki yetiştirme tarzının da çocuklar için "ideal" olduğunu söylemek pek mümkün değil. Aşırı disiplin çocuğun kendini ifade etmesini engeller ve baskı altında yetişmesine neden olur.
Fazla arkadaşça yetiştirilen bir çocuk da şımarık bir genç olup çıkar. Çocuğun tüm istekleri yerine getirildiğinde bitmek tükenmek bilmeyen istekler deryasına devamlı bir şeyler eklenir. Şımarıklık diye tabir edilen bu davranışlar sadece istekle sınırlı kalmaz. Zaman zaman anne-babayı zor durumda bırakacak tavırlar geliştirebilirler. Peki şımarık olmak tam olarak ne demek? Aileler ne yapmalı, çocuklarına nasıl davranmalı? Şımarıklık geçici mi? Her çocuğun çocukluğunu doya doya yaşamaya ve bu kısa zaman diliminin tadını çıkarmaya şüphesiz ki hakkı var. Çocuk, çocuk gibi yaşamalıdır.
Şımarıklık, çocukta doğuştan var olan bir özellik değildir. Hiçbir çocuk şımarık doğmaz, ama daha bebeklikten başlayarak anne babasının ve diğer yetişkinlerin tutumları çocuğu şımarık hale getirir. Şımarık çocuk, genellikle gereksinimlerinin karşılanması konusunda belirli bir düzen bulunmayan çocuktur. Çok kere kendi istediğinin yerine, anne babasının kendisine vermek istedikleriyle yetinmek zorunda kalan, yanlış şeyler aldığı için de devamlı istekte bulunan çocuk şımarıktır. Anne veya baba çocuğa en pahalı oyuncakları, en iyi giysileri alarak adeta ondan esirgedikleri veya isteyip de gösteremedikleri sevgilerini kanıtlamak istemektedirler.
AİLELER NELER YAPMALI ?
Çocuklarınızı hayatın merkezine almayın: Oyuncaklarının tüm salonu kaplamasına, onlar ait her şeyin evin merkezinde yer almasına izin vermeyin.Kendinizle ilgilenmeyi ihmal etmeyin; Bağımsız çocuklar yetiştirmek için bağımsız ebeveyn olunmalı: Hayallerini, ideallerinizi sonraya ertelemeyin. Çocuklarınız için hayallerinin peşinden koşan, bağımsız bir model olun.
Takdirin dozunu kaçırmayın
Yetişkinlerin haklarına saygı göstermeyi öğretin.
Kendi kurallarınızı koyun: Kendi kurallarınızı koyun ve kararlı olun. Kuralları sık sık değiştirmeyin.
Her şeye onlar karar vermesin: Kontrolü elinize alın. Eşitlik çocuklarınızın isteklerinin sonsuz olmasına neden olacaktır, bu da bir süre sonra sizin için içinden çıkılmaz bir kaosa yol açacaktır.
Yaşına uygun sınır ve kurallar koyun
Önemli kurallar konusunda işbirliği etmesini isteyin
Çocuğunuz ağlayabilir
Öfke nöbetlerinin işe yaramasına izin vermeyin
Kaliteli zaman geçirirken disiplini göz ardı etmeyin
Hayır deyin, gülümseyin, özür dilemeyin: “Hayır” kelimesi çocuklar için ıspanak gibidir. Başta yemesi zordur ama onu yedikleri için büyür ve güçlenirler.
Hayatta kalabilmeleri için gereken yetenekleri öğretin: Yemek yapmak, araba yıkamak gibi yetenekleri çocuklarınıza öğretin. Bunları yapabilen çocuklar daha akıllı, güvenli ve mutlu olurlar.
4-5 yaşından önce demokratik olmaya çalışmayın
Can sıkıntısı ile baş etmeyi öğretin
Beklemeyi öğretin
Yaşamın normal zorluklarından korumayın
Başarısızlığını yüzüne vurun: Küçük başarısızlıkları ile yüzleşmek çocuklarınızın büyümesine, yeni çözüm yolları üretmesine, sinirlerine hakim olmayı öğrenmesine ve kendine güvenmeyi öğrenmesine yardımcı olur.
Onları dünyaya hazırlayın, dünyayı onlara değil: Çocuğunuzu en iyi en steril okullara göndererek onların daha başarılı olacaklarını düşünebilirsiniz. Fakat önemli olan çocuğunuzun uzun vadede akıllı, esnek, yetenekli ve dünya ile baş edebilecek beceride olması daha önemlidir.
Etkinizi çok fazla önemsemeyin: Çocuklarınız için çok fazla şey yapıyorsunuz çünkü kendinizi çok önemsiyorsunuz. Her bir hareketinizin çocuğunuzun geleceğinde etkisi olacağını düşünüyorsunuz. Fakat bu çocuğunuzun size daha fazla bağlı olmasına ve kendine güveninin yetersiz kalmasına neden olur.
Fransız anneler gibi onlar için endişelenmeyin: Fransız ebeveynler çocuklarının moralini bozarak onlara zarar vereceklerini düşünmezler. Tam tersine, eğer çocukları zarar görürse moral bozuklukları ile başa çıkmayı öğreneceklerini düşünürler.
Ne zaman uzman yardımı almak gerekir?
Disiplin ve terbiye konusunda eşler arasında sık sık çatışma yaşanıyorsa,
Kuralları kararlı bir şekilde uygulamaya çalıştığınız halde 3 ve 6 ay arasında herhangi bir gelişme sağlayamadıysanız,
Hem sizin hem de çocuğunuzun yaşam kalitesi azalmaya başladı ise,
Çocuğunuzla ilgili çeşitli kaygı ve endişeleriniz varsa zaman kaybetmeden bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
Psikolog Serpil İLHAN
Çocuk ve Genç Psikoloğu
cocukpsikiyatri.org - Ankara
Çocuk psikolojisi ve psikiyatrisi ile ilgili herşey....