Sanırım Küçük Bir Pinokyo Yetiştiriyorum!
Çocuklar neden yalan söyler?
Çocuklar Neden Yalan Söyler? Çocuklar da yetişkinler gibi durumu kurtarmak için bazen yalan söylerler. Yalan söylemek davranış bozukluğu olarak adlandırılsa da çocuklar da durum gelişim süreçlerine göre daha farklıdır. Peki çocuklar neden yalan söyler? Durumu kurtarmak için mi, ilgi çekmek için mi yoksa farklı nedenlerden dolayı mı yalan söylerler? Çocuk ve genç psikoloğu Serpil İLHAN Çocuklar Neden Yalan Söyler? çocukların yalan söyleme eğilimleri ile ilgili değerlendirmelerinde şunlardan bahsetti. Hazırlanan makalede çocukların yalan söylemesinin ne zaman patolojik bir durum olabildiğini, çocuklarda yalan söylemenin nedenlerini, ailelerin çocukların yalan söylemesi durumunda neler yapması gerektiğini öğrenebilirsiniz.
Çocuklar, genel olarak 4-5 yaş öncesinde gerçeği ayırt edemeyebilirler. Olmamış olayları anlatabilir, hayal gücünü katarak abartılı bir şekilde konuşabilirler. Bu durum ilkokul çağına doğru sona erer. Aileler bu söylenilen yalanları, gelişim sürecinin bir parçası olarak düşünmesi ve değerlendirmesi gerekir. Fakat bu durum özellikle 6 yaşından sonra devam ediyorsa, sorunların neler olabileceği konusunda ebeveynler çocuğu gözlem altına almalıdır. Bu yaştan sonra söylenilen yalanlar davranış bozukluğu olarak ele alınabilir. Bununla beraber gelen başka davranış sorunları da varsa durum ciddi olabilir. Çünkü çocuklar 6-7 yaş civarında olayları muhakeme edebilirler, somut dünyadan çıkıp ve soyut dünyaya adım atarlar. Kavramları, olayları anlamlandırırlar. 11 yaş civarında ise artık doğru ile yanlışı ayırt etmeye başlarlar.
Çocuklar neden yalan söyler?
Çocuklar Neden Yalan Söyler? Önemli olan çocuğun neden yalan söyleme gereksinimi duyduğunu anlayabilmektir. Paniğe kapılmadan önce çocuğun yaşı ve gelişimi göz önünde bulundurulmalıdır.
Genel olarak çocuklar model alma yolu ile yalan söylemeyi öğrenirler. Bu yüzden anne baba olarak iyi birer örnek olabilmek gerekir. Çocuklara gezmeye giderken doktora gidiyoruz, iğneciye gidiyoruz demek ilk söylediğimiz yalanlar arasındadır. Çocuk doktora süslenilip gidilmeyeceğini bilir. Ve gezmeye giderken yalan söylenebileceğini model alma yolu ile öğrenmiş olur.
Çocukların hayal güçlerinin ne kadar geniş olduğunu unutmamak gerekir. Bu sebepten olmamış şeyleri olmuş gibi aktarırlar. Gerçekleri hayal ile karıştırıp abartır ya da çarpıtırlar. Aile çocuğun hayal gücünü yalan olarak kabul ederse sonuca ulaşamaz.
Çocuklar bazen de ilgi çekmek için yalan söyleyebilirler. Bazı sebepler nedeniyle, çocuklar ilgisiz kaldığını düşünüp yalana başvurabilir. Çocuk ailesinin kendisini sevmediğini düşünüyorsa, bazı cisimlerin, hayali varlıkların ya da gelen bir misafir çocuğunun bile ona zarar verdiğini söyleyebilir. Bazen de çocuk eksik kaldığı şeyler ile ilgili yalan söyleyebilir. Mesela arkadaşlar arasında, olmadığı oyuncağı ile ilgili ‘’Benim de var’’ demesi gibi. Çünkü herkes gibi çocuklar da beğenilmek, takdir ve kabullenilme duygusunu hissetmek isterler.
Aileler çocuğun başaramayacağı konularda beklenti içine girerse, çocuk anne-babanın sevgisini kaybetmemeye çalışacaktır. Ailenin aşırı beklentisi çocuğu yalana sürükleyebilir. Buna çocuğun özgüveninin zedeleyici, hakaret içerikli cümleler de dahildir.
Çocuk, yanlış yaptığında doğru ve dürüst davransa dahi, cezalandırıldığında cezadan kaçmak için yalan söyleyebilir. Eğer çocuk sınavından düşük not almışsa, “Yinemi düşük not aldın, ne zaman çalışmaya başlayacaksın?” gibi suçlamalarla karşı karşıya kalırsa bir daha ki sefere zayıf aldığında, doğruyu söylemeyecektir. Sıklıkla doğruyu söylediğinde bile yalan söylediği iddia edilen bir çocuk, bir süre sonra bunu gerçekten yapmaya başlayacak ve daha iyi bir açıklaması olmadığı için yalan söyleyecektir.
Birden fazla ortamda ortaya çıkan gerekçesiz yalanlar davranışsal bozukluklar adına ele alınması gereken bir durum olabilir.
Davranış bozukluğu tanısı konulduğu durumlarda bir uzmandan yardım almak gerekir. Bu durum tehlikelidir ve genellikle yanında farklı davranış bozukluları da oluşmaktadır. (Hırsızlık yapma, okuldan kaçma, akran zorbalığı gibi).
Aileler çocuk tarafında kullanılmadığını fark etmesi gerekmektedir. Çocuk yalan söyleyerek bir kere yaptırım uygulattı ise devamı mutlaka gelecektir. Bu şekilde isteklerine ulaşmanın bir yolu olarak düşündüğün de yalana sıkça başvurur.
Hiperaktif çocuklar da bazen dürtüsel olarak durup düşünmekte zorluk çekerler. Bu yüzden çoğu zaman sonunu düşünmeden kolayca yalan söyleyebilirler.
Yalan eğer tek bir kişi ya da belli konularda söyleniyor ise çocuğun o kişilerle ilişkisini ve yalan söylediği konuya ilişkin algısını gözden geçirmek gerekmektedir.
Çocuğun hangi durumda yalan söylediği ya da bu davranımı ne sebeple ortaya çıkardığını yorumlayabilmek çok önemlidir. Çocuk yala söylediği ebeveynden korkuyor olabilir ve bu mutlaka üzerinde durulması gereken bir konudur. Yani anne babanın çocuğa vermiş olduğu mesajlar ve ebeveyn yaklaşımı çalışılmalıdır.
Çocuğun yanlış davranışına yanlış tepkiler vermek sizi çözüme ulaştırmayacaktır. Çocuğun bu yaptığı davranışın sizin tarafınızdan kabul görmeyeceği konuşarak izah edilmeli. Bundan sonra dikkatli olacağı konusunda kendisine güvendiğimizden bahsedilmelidir. Çocuğun kişiliğinin değil davranışının olumsuz olduğu vurgulanmalıdır. Çok dinleme az nasihat tercih edilmelidir.
Uzun süreli ve tekrarlayıcı yalanlar da uzman desteği almak konuyu daha derinlemesine ele almak, davranışçı yaklaşımlarla çalışmak, çözüme gitmek adına sağlıklı olacaktır.
Çocuklar Neden Yalan Söyler?
Psikolog Serpil İLHAN
Çocuk ve Genç Psikoloğu
Çocuk psikolojisi ve psikiyatrisi ile ilgili herşey....
cocukpsikiyatri.net - cocukpsikiyatri.info - cocukpsikiyatri.org
0 312 466 38 00 - 0 542 466 38 88