Nedir Bu Dikkat Eksikliği?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Genel bilgiler

Dikkat Eksikliği daha doğru ifadesi ile Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Çocuk Psikiyatri alanında en sık karşı karşıya kalınan nörogelişimsel sorunudur. Yapılan çalışmalar Dikkat Eksikliği sorununun toplumda yüzde 5 ile 10 arasında değişen oranlarda görüldüğünü söylemektedir. Dikkat Eksikliği dikkat sürdürüm sorunları, aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtü kontrol sorunları ile seyir gösteren bir rahatsızlıktır. Her ne kadar sıklıkla çocukluk döneminde Çocuk Psikiyatri Doktorları tarafından tanımlanmasına rağmen tüm yaş gruplarında bulunabilen ve kişinin yaşamında belirgin sosyal bozulmalara neden olabilen bir sorundur.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda Bulguları Nelerdir?

Dikkat Eksikliği veya Dikkat eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda gözlemlenen bulguları 4 başlık altında incelemek mümkündür; dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtü kontrol sorunları.

Dikkat Eksikliği ile ilgili bulgular nelerdir?

Dikkatimizi etkilemeyen çok az şey vardır. Uykusuzsunuzudur dikkatiniz dağılır, yorgunsunuzdur dikkatiniz dağılır, karnınız acıkmıştır dikkatiniz dağılır, o gün sadece gününüzde değilsinizdir dikkatiniz yine dağılabilir. Yaşamımızda dikkatimizi dağıtmayacak çok az şey vardır. Bu noktada Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda yaşanan dikkat eksikliğinin farklılık gösterdiğini söyleyebiliriz. Hayatın süregelenliği içerisinde yaşanan dikkat sorunları sıklıkla geçici bir durumken, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda bu süregelen bir durumdur. Çocuk veya yetişkin bu sorundan kaynaklı olarak günlük aktiviteleri sürdürmekte, görevlerini yerine getirmekte zorlanır. Örneğin okul öncesi dönemde olan bir çocuk yaşadığı dikkat eksikliği nedeni ile masa başı aktivitelerden sıkılabilir, bazen bir oyunu başından sonuna kadar sürdürmek mümkün değildir, okul dönemin başladığında ise dikkat eksikliği belirgin bir akademik bozulma ile sonuçlanacaktır. Uzun dönemde sıklıkla göz ardı edilen dikkat eksiliği zaman içerisinde çevre tarafından tembellik gibi algılanabilir. Dikkat eksikliği sıklıkla aileler tarafından ödev yapma sorunu olarak anlamlandırılmaktadır. Bu kesinlikle doğru değildir. Dikkat eksikliği yaşayan bir çocuğun sadece dersler konusunda değil hayatın tüm alanlarında benzer soruları yaşarlar. Dikkat eksiliği yaşayan bir çocuk basket antrenmanına gittiğinde de topu yakalarken dikkat sorunu yaşamaktadır. Genellikle dikkat eksikliği yaşayan çocuğun yaşamının tüm alanlarında dikkat eksikliğine dair etkilenimleri göstermek mümkündür.

Hareketli mi? Aşırı Hareketli mi?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda sıklıkla saptanan bulgulardan biriside aşırı hareketliliktir. Aşırı hareketlilik veya Hiperaktivite tanımlaması gerek öğretmenler gerekse ebeveynler tarafından sıklıkla göreceli bir tanımlamadır. Özellikle yetişkinlere göre daha hareketli, daha kıpır kıpır olmasını beklediğimiz çocukların hareketli olması beklediğimiz bir durumdur. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda tanımlanan Hiperaktivite (aşırı hareketlilik) ise çocukluk döneminde görülen her daim yetişkinlere göre daha hareketli olmaları kavramında bağımsız bir süreçtir. Aşırı hareketlilik çocuğun akranlarına göre daha hareketli olması ve bu hareketlilik durumunun çocuğun yaşamında belirgin bozulmalara neden olması durumudur. Çocuk yaşamış olduğu hiperaktivite sorunlarından dolayı sınıfta sırasına oturmakta zorlanabilir, bir oyun esnasında yürümesi gereken yerde koşabilir, bazen çok keyif aldığı bir aktiviteyi bile bitirmekte zorlanabilir.

Nedir Bu Dürtüsellik?

Dürtüsellik, kişinin içindeki istemi durdurma erteleme ile ilgili sorun yaşaması durumudur. Çocuk ve gençlerde dürtü kontrol sorunları sıklıkla Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile ilgilidir. Dürtüsellik sonucunda sıklıkla çocuk ve gençler istemlerini erteleme sorunları yaşarlar. Bunun sonucunda davranış kontrol sorunları, inatlaşmalar, ev içinde ve okulda karşı gelme sorunları belirgindir. Bazen bu sorunlar çevre tarafından “keyifçi” “rahatına düşkün” şeklinde adlandırılmasına neden olabilir.

Dikkat Eksikliği Başka Hangi Davranışsal Sorunlara Neden Olabilir?

Dikkat Eksikliği yaşamın pek çok alanını etkileme potansiyeline sahip bir sorundur. Uygun şekilde yönetilmediğinde çocuğun arkadaş ilişkileri, sosyalleşme süreçleri, akademik başarısı ve aile içindeki konforu olumsuz yönde etkilenecektir. Yaşanan sorunlar neticesinde çocuk kısa süre içerisinde sınıfın, okulun ve hatta evin günah keçisi haline gelebilir. Yaşadığı sorunlar neticesinde öğrenilmiş bir çaresizlik duygusu içerisinde kendisi ile ilgili beklentilerini azaltarak yaşama karşı boşvermiş bir hal takınabilir. Sosyal olarak yaşadığı güçlükler sonucunda giderek yalnızlaştırarak benzer dışlanmış ve sosyal açıdan kabul görme sorunları yaşayan bir akran çevresine sahip olmasına neden olabilir. Bazen akran etkisi ile görülebilecek sorunlar daha belirgin olabilir.

Dikkat Eksikliğinde Tedavi Nasıldır?

Dikkat Eksikliği sorununda tedavi tüm diğer Çocuk Psikiyatri ile ilgili sorunlarda olduğu gibi bireysel ve kişiye özelleşmiş uygulamalar içerir. Bazen müdahale etmeden sadece izlem uygun olabilirken bazen ilaç tedavilerini ve bireysel psikoterapi uygulamalarını içeren bir süreç söz konusu olabilir. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda tedavi süreci çocuğun yaşamında karşı karşıya kaldığı güçlükleri merkeze alarak kararlaştırılmalıdır. Bazen Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu sorununun yol açtığı psikolojik sorunlar doğrudan dikkat eksikliği sorunundan daha şiddetli olabilir.

Dikkat Eksikliği Sorununda Ne zaman Profesyonel Destek Almalıyım?

Çocuk Psikiyatri ile ilgili tüm sorunlarda ailelerin birincil olarak değerlendirmesi gereken şey sorun davranışın hangi rahatsızlığa benzediğinden çok tanımlanan bu davranışın çocuğun yaşamında hangi alanları olumsuz yönde etkilediğidir. Eğer tanımlanan sorun davranış çocuğun yaşamında sosyalleşme süreçlerini olumsuz yönde etkiliyorsa, akademik başarısını bozuyorsa, aile yaşantısında bozulmalara neden oluyorsa profesyonel destek almakta fayda vardır.

Dr. Genco USTA
Çocuk ve Genç Psikiyatri Uzmanı
Çocuk psikolojisi ve psikiyatrisi ile ilgili herşey....
cocukpsikiyatri.net - cocukpsikiyatri.info - cocukpsikiyatri.org