Ne Zaman Bir Uzmandan Destek Almalıyım?
Pek aile bir uzmana ne zaman başvuruda bulunması gerektiği konusunda kafa karışıklığı yaşıyor. Bazen bu kafa karışıklığı önemsiz zamanla düzelebilecek bir sorun için yardım arayışı ile sonuçlanabilirken, bazen de önemli bir sorunun düzelecektir beklentisi ile daha karmaşık bir hal almasına neden olabiliyor. Ebeveynlerin profesyonel bir destek arayışına girme sürecinde yaptıkları en büyük yanlış ise yüzlerce psikiyatrik sorun arasında kendi çocuklarına en uygun tanıyı beğenmeye çalışmaları. Ebeveynlerin böyle bir süreçte hastalık ismi beğenmek yerine çocuğumun yaşadığı bu sorun acaba onun hangi gelişim alanını olumsuz yönde etkiliyor sorusuna cevap araması daha sağlıklı olacaktır. Çocuk ve Genç Psikoloğu Serpil İlhan Çocuk Psikiyatri alanında ne zaman profesyonel bir destek alınması gerektiği sorusunun yanıtını veriyor.
Ebeveynler olarak, sağlıklı ve mutlu ve başarılı bireyler yetiştirmek adına çıkıyoruz yola. Çocuklarımızın fiziksel sağlığına olduğu kadar psikolojik sağlığına da önem vermek görevimiz. Onlar yetişkin olana kadar, onların davranışlarını ve duygularını gözlemliyor, onlara model oluyor, iyi-kötüyü öğretmek, başarılarını desteklemek için çabalıyoruz.
Anne baba, çocuklarının küçük yaşlardan itibaren yaşadığı fiziksel sorunlarda olduğu gibi, psikolojik sorunlarda da her an yanında olmalı, bu süreçleri iyi gözlemlemeli, kendi davranışlarına dikkat etmeli ve uzman desteği almayı ihmal etmemeli.
NE ZAMAN UZMANA BAŞVURULMALI?
Çocukluk ve ergenlik dönemlerinde aileler olarak karşılaşabileceğimiz sorunlar ve bu sorunların artık psikiyatrik hastalığa dönüştüğü durumlar vardır.
Çocuklarda iletişim problemleri, disiplin çatışmaları, özgüven sorunları olabileceği gibi dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, depresyon, anksiyete bozuklukları, öğrenme güçlüğü, konuşma bozukluğu, davranış bozukluğu, bipolar bozukluk gibi hayat kalitesini ve çocuğun hayat içindeki işlevselliğini etkileyecek ve mutlaka uzman desteği gerektiren durumlar/hastalıklarla da karşılaşabiliriz.
Çocuklar, özellikle küçük yaşlarda, duygularını sözle ifade etmekte güçlük çekerler. Bu dönemde çocukların davranışlarını ve günlük işlevselliklerini gözlemlemek anne-babalara düşer.
SORUNLAR BÜYÜMEDEN ÖNLEM ALINMALI
Elbette hepimizin hedefi; hayattan zevk alabilen, özgüveni yerinde, sorumluluk alabilen, fikirlerini rahatlıkla dile getiren, sorun çözme becerilerine sahip, iyiliksever, saygılı ve yetenekleri ölçüsünde başarılı çocuklar yetiştirmektir.
Çocuğun yaşadığı sorunların temelinde, aileden kaynaklanan sorunlar, okuldan ve çevreden kaynaklanan sorunlar, çocuğun kendinden kaynaklanan sorunlar ve biyolojik temeller etkili olabilir.
Önemli olan, çocuklarımızda psikolojik sorunların habercisi sayılabilecek olumsuz belirtilerle karşı karşıya kaldığımızda hemen harekete geçerek ve mutlaka uzman biri ile paylaşarak sorunlar ciddi boyutlara ulaşmadan önlem almaktır.
Kontrol ve gelişimini desteklemek amaçlı;
Destek almak için çocuğunuzun bir sorun yaşması gerekmiyor. Bebeğinizi rehberlik bilinçli bir şekilde büyüterek ilerde oluşabilecek sorunların önlemiş olursunuz. Günümüzde pedagoga gitmek hala bir tabudur. Çünkü aileler,destek almak için çocukları psikolojik problemler yaşarsa gidilebileceklerini düşünüyor ve herhangi bir basit konu için bile danışmaya giderse çevresi tarafından çocuklarının psikolojisinin bozuk olarak yorumlanacağından çekiniyorlar. Çocuğunuzun sağlıklı ve mutlu büyütmek için pedagoga gitmek bir çocuk doktoruna gitmek kadar normal ve gereklidir. Bu nedenle aileler bu konuda çekinmemelidir. Çünkü sorunlar büyüdüğünde tedavi süreci daha uzun sürüyor.
Çocuğunuzu bilinçli bir şekilde büyütmek için şu nedenlerle pedagoga başvurabilirsiniz;
- hamilelik döneminde bebeğin aileye gelişi konusunda, kardeşinin bebeği kabullenme sürecini destek olacak tavsiyeler almak, bebek bakımı ve gelişimi hakkında bilgi almak için gidilmelidir.
- Doğumdan sonra bebeğin gelişimi ve psikolojisi, oyuncakların seçimi, ailenin bebeğe yaklaşımı hakkında bilgi almak için gidilmelidir.
- Bebeklik döneminde çocuğun gelişimini takip etmek, gelişimini destekleyecek oyun ve oyuncak seçiminde destek almak için gidilebilir.
Çocuğun hayatındaki önemli değişikliklerde problemleri önlemek amaçlı;
Çocuğunuzun hayatını olumsuz etkileyeceğini düşündüğünüz aşağıdaki değişiklikler ve olaylarda;
- Aileye yeni bir bebeğin gelişi,
- Boşanma,
- Anne babanın ayrı evlerde yaşaması,
- Anne veya babanın işten ayrılması veya işe başlaması,
- Ev ve oda değişikliği,
- Ebeveynlerin çocuktan ilk defa uzak kalacak olması, uzun süreli şehir dışı yolculuklar,
- Kreşe ve Anaokuluna ilk defa başlamak,
- İlkokula ilk başlangıç,
- Aile içi ilişkilerde büyük krizler yaşanıyorsa ve çocuk bu durumdan derin bir şekilde etkileniyorsa,
- İşsizlik,
- Eşler arası problemlerin çocuğu etkilemesi,
- Okul ve arkadaş değişikliğinde,
- Çocuğun bakımından birinci derecede sorumlu olan yetişkinlerde psikolojik sorunlarının olması,
- Aile bireylerinden birisinin yaşadığı önemli bir hastalık, kaza, ölüm ve yas gibi aileyi derinden sarsan ve çocuğu da derinden etkileyebilecek olaylar varsa,
Buna benzer çocuğunuzu etkileyeceğini düşündüğünüz durumlarda pedagoga danışabilirsiniz.
Çocuğunuzdaki davranış değişikliklerinin nedenlerini anlamak ve psikolojik destek vermek amaçlı;
Son zamanlarda çocuğun davranışlarında ve ruh halinde bir gariplik, farklılık hissediyorsanız pedagogdan mutlaka destek almalısınız. Bu değişiklikler;
- Aile bireylerinden birisinin yaşadığı önemli bir hastalık, kaza, ölüm ve yas olaylar çocuğu derinden sarsıldıysa,
- Tavırlarında ani değişiklik varsa örneğin sürekli gergin, sinirli, huzursuz,
- Uyku ve beslenme düzensizlikleri,
- Düzgün konuşuyorken aniden kekelemeye başlaması,
- Okulda ders dinlerken veya ders çalışırken dikkatini toparlamakta zorlanması,
- Aşırı halsiz ya da çok hareketli olmaya başladıysa,
- Korkuları ve kaygıları artıysa,
- Suçluluk duygusu yaşıyorsa,
- Gereksiz tutturmalar ve takıntılar başladıysa,
- Okuldan öğretmeninden, bakıcınızdan ya da bir arkadaşından gelen uyarılar artıysa,
- Altını ıslatmaya başladıysa,
- Gece dişlerini gıcırdatmaya başladıysa,
- Gece uykusundan sık uyanıyor ve sık sık kabus görmeye başladıysa,
- Arkadaşlarına karşı saldırgan ve hırçın bir tavır sergiliyorsa,
- Anneye babaya ve yakın akrabalarına karşı saldırgan davranıyor ve onlara vuruyor, ısırıyorsa,
- Anneye olan düşkünlük artıysa ve anneyi evin içinde takip ediyor ondan ayrılmıyorsa,
- Yalnız başına tuvalete veya diğer odalara gitmekten korkuyorsa,
- Çok sessiz bir çocuk olduysa ve kimseyle bir şey paylaşmak istemiyorsa,
Çocuğunuzdaki semptomları değerlendirip tedavi sürecini başlatmak amaçlı;
Çocuğunuzda önemsiz gibi görülen problemler ciddi bir bozukluğun habercisi olabilir. Bu durumda erken tanı çocuğun tedavisinde önemli bir rol oynar.
- Çocuğunuz yaşına göre öğrenmekte güçlük çekiyorsa,
- Gelişim alanlarından birinde gecikme varsa, örneğin yaşıtlarına göre hala konuşmaya başlamadıysa
- Arkadaşlarıyla uyum problemi yaşıyorsa: Örneğin bir tek arkadaşla iyi oynarken ikinci arkadaş geldiğinde anlaşamıyor ve sadece yetişkinlerle ya da kendinden büyük çocuklarla oynamayı tercih ediyorsa,
- Sürekli altını ıslatıyorsa ve çocuk doktorunuz bunun fizyolojik bir nedeni olmadığını ifade ediyorsa,
- Okulda ve evde aşırı aktifse ve dikkatini toplamakta zorlanıyorsa,
- Dürtülerini, isteklerini kontrol etmekte zorlanıyorsa,
- İnatçı ve dediklerini ağlayarak yaptırıyorsa,
- Sabırsız ve her istediğinin anında olmasını istiyorsa,
- Tutturmalar ve takıntılar hayatını etkileyecek boyut aldıysa,
- Uyku sorunları yaşıyorsa,
- Konuşma gecikmesi yaşıyorsa,
- Altını çok sık ıslatıyorsa,
- Algılamada ve komutları anlamada sorun yaşıyorsa,
- Sürekli aynı oyuncakla tuhaf şekilde oynuyorsa,
- Göz kontağı kurmuyorsa,
- Aile üyeleri dışında kimseyle iletişim kuramıyorsa,
- Kendi odasında tek başına yatamıyor annesi veya babasıyla yatıyorsa,
- Öz bakım ihtiyaçlarını kendisi yapamıyorsa,
- Her şeyi ağlayarak yaptırıyorsa,
- Annesine çok hırçın davranıyorsa,
- Tek başına bir yetişkinle büyüyor ve arkadaş çevresi yoksa
- Annesi babası ölecek diye kaygılanıyorsa,
- Okula gitmek istemiyorsa,
- Yalan söylüyorsa,
- Tırnaklarını yiyorsa,
- Mastürbasyon yapıyorsa,
- Okul başarısında ani düşme olduysa,
- Dikkatini bir şeye toplamakta zorlanıyorsa,
- Dalıp gitmeler artıysa,
- Her şeye hayır diyor ve karşı çıkıyorsa,
- Çeşitli tikler geliştirdiyse,
- Ağır travmalar yaşadıysa,
- Cinsel istismar yaşadıysa,
Bu ve buna benzer, sizin için önemsiz gibi görülen ipuçları bir psikiyatrik bozukluğunun başlangıcının sinyali olabilir. Bu semptomların sayısı daha da artmadan destek almanız tedavinin daha kısa sürmesini sağlayacaktır. Bu semptomlar dikkate alınmaz ve aile zaman kaybederse çocukta çeşitli ruhsal bozukluklar oluşur. eğer ruhsal bir bozukluktan şüphe ederse Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı ile işbirliği içinde çalışır. Çünkü zaman kaybedildiyse ve artık ruhsal bozukluk derecesinde ise psikiyatrik ilaçlar tedavinin bir parçasını oluştur. Bozukluğun kesin tanısında ve tedavi için yazılacak İlaçlar konusunda Çocuk Psikiyatrisi uzmandır.
Psikolog Serpil İLHAN
Çocuk Ve Genç Psikoloğu
cocukpsikiyatri.org - Ankara
Çocuk psikolojisi ve psikiyatrisi ile ilgili herşey....
0 312 466 38 00 - 0 542 466 38 88