Ahmet yaklaşık 4 yıl önce çocuk psikiyatristine sınavlarda aşırı heyecanlanma şikayeti ile ailesi tarafından getirilmişti. 6. Sınıfta girdiği LGS sınavından ortalamanın altında bir puan almıştı. Ailesinden ve öğretmenlerinden öylesine utanıyordu ki sınavda çok heyecanlandığı için değil cevap kağıdında kaydırma yaptığı için düşük puan aldığını söylemişti.”

Sınavlarda yaşanan kaygıyı ikiye ayırmak mümkündür: iyi kaygı ve kötü kaygı. İyi kaygı herkesin sınavlara girdiğinde yaşadığı hafif kalp çarpıntısı, sınavdan önce sık sık tuvalete gitme ihtiyacı, biraz heyecanlanmak olabilir. İyi kaygı iyidir. Çünkü kişinin dikkatini sürdürmesinde yardımcı olur, eski öğrendiği bilgilerin hatırlanmasını kolaylaştırır, kişinin motivasyonunun arttırır. Kötü kaygı ise bunun tam tersi etki göstererek kişinin dikkatinin dağılmasına, bildiği şeyleri sınavda karıştırmasına neden olur. Diğer bir deyişle iyi kaygı sınav başarını arttırırken, kötü kaygı kişinin sınavdan başarısız olmasına katkı sağlar.

Sınav kaygısı Belirtileri Nelerdir?

Sınav kaygısı birçok farklı alanda farklı belirtilerle seyir gösterebilir. Sınav öncesi günlerde uykuya dalma sorunları görülebilir. Bunun dışında sınav öncesinde vücudun korkulu bir durum karşısında ortaya çıkartabileceği belirtiler oldukça belirgindir. Sıklıkla karşılaşılan belirtiler; baş ağrısı sık sık tuvalete gitme ihtiyacı, ağız kuruluğu, çarpıntı, hızlı soluk alıp verme, nefes darlığı hissi, ellerde terleme, uyuşma ve karıncalanma, yutkunma zorluğudur. Aslında bu belirtile değerlendirildiğinde sınava giren birçok kişide görülebilen şikayetler olmasına rağmen bu belirtilerin müdahale edilebilir olması için kişinin yaşam konforunu, ders başarısını olumsuz yönde etkilemesi gerekir. Örneğin bu belirtileri yaşamasına rağmen her sınava girdiğinde çok başarılı olan bir çocukta bu belirtilerin ortadan kaldırılması faydadan çok zarar sağlayabilir.

Sınav kaygısının Nedenleri Nelerdir?

Çevremizde kendimiz için tehdit olarak algıladığımız veya önemsediğimiz durumlarda kaygı ve endişe duyguları ortaya çıkar. Örneğin “sokak köpeği beni ısırabilir” düşüncesinin sonucu olarak, kişi sokak köpeği ile karşılaştığında korkuya kapılır. Veya çoğu anne baba hasta olduğunda kendileri için endişelenmezken “çocuğumu kaybede bilirim” düşüncesinin bir sonucu olarak çocuklarının en ufak bir rahatsızlığında hemen hastaneye başvururlar. Genel olarak bakıldığında yaşantımızda önemsediğimiz durumlarda kaygı ve endişe duyguları belirginleşir. Bu merkezden yola çıkarak aşırı sınav kaygısının temel nedeninin sınavı aşırı önemsemek olduğunu söylemek yanlış olmaz. Günümüzde eğitim sistemini ve eğitimsel konulardaki toplumsal baskıları değerlendirdiğimizde, yarış atı misali 5 yaşından itibaren koşmaya devam eden bir çocuk veya gencin girdiği sınavı aşırı önemsemesi, gerek aile gerekse öğretmenler tarafından beklenen bir durumdur. Bu nedenledir ki birçok çocuk sınava girdiğinde yukarıda sayılan belirtileri gösterebilir. Ancak bunlardan sadece bir kısmı sınav sırasında yaşadıkları kaygıdan dolayı ders başarısında düşme ile sonuçlanır. Bu süreçte en belirgin nedenlerden bir tanesi çocuğun veya gencin sınav sonucu ile ilişkili gerçekçi olmayan bilişsel çarpıtmalarıdır. Örneğin “bu sınavdan başarısız olursa öğretmenlerim ve ailem beni sevmez”, “bu sınavdan başarısız olursam arkadaşlarım benimle dalga geçer” gibi. Bu düşünce seviyesinde yaşanan belirgin çarpıtmalar kişinin büyük oranda annesinden babasından genetik olarak kalıtsallık gösteren kaygılı yapısı ile birleştiğinde aşırı sınav kaygısı belirtileri ortaya çıkar.